''Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΠΝΕΥΜΑ ΚΙ ΟΧΙ ΑΙΜΑ'', ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΚΑΤΖΗ-ΑΡΒΕΛΕΡ

Την γνώρισα στις παραπομπές, στα σχολικά βιβλία της ιστορίας. Στις υποσημειώσεις  που σαν ανάποδο παιδί πρώτα αυτές διάβαζα. Γιατί στα μικρά γράμματα κρύβονται τα μεγαλύτερα… Την είδα πριν από δυο χρόνια περίπου στην διάλεξη που έδωσε για «την αρχαία Ελλάδα και την κρίση» στο δημαρχείο της Μεσσήνης. Σκοπός της επίσκεψής της να τιμήσει τα παιδιά που μετείχαν στο διεθνές φεστιβάλ αρχαίου δράματος.

Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου του 1926 στον Βύρωνα, στην Αθήνα. Έζησε τα χρόνια του μεσοπολέμου, της κατοχής, της αντίστασης. Βίωσε την προδοσία, τη διχοστασία, την πείνα. Γι’ αυτό το πρώτο της ξύπνημα ήταν το ιστορικό. Οι γονείς της ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα από την Μικρά Ασία το 1922.
Αντάρτικο κορίτσι. Κοιμόταν στην ταράτσα και κοίταζε τα αστέρια. Αποφοιτά από την φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, μετακομίζει στην Γαλλία. Εργάζεται ως ερευνήτρια στο κέντρο μικρασιατικών σπουδών, λαμβάνει τον τίτλο της διευθύντριας του κέντρου ιστορίας και πολιτισμού του Βυζαντίου και της χριστιανικής αρχαιολογίας. Είναι επίτιμη πρόεδρος της διεθνούς επιτροπής βυζαντινών σπουδών. Γίνεται η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης και η πρώτη γυναίκα πρύτανις του ίδιου πανεπιστημίου. Οι τίτλοι της πολλοί… θα χρειαζόταν σελίδες να τους απαριθμήσει κάποιος. Μερικά  από τα έργα της… ¨σας μιλώ για το Βυζάντιο¨, ¨ένδοξος Ελλάς¨, ¨η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας¨…

Η βυζαντινολόγος-ιστορικός Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ μάχεται για την διάδοση και διάσωση του δημοκρατικού ιδεώδους. Η αφήγησή της είναι καθηλωτική. Οι απαντήσεις κι ο λόγος της κοφτός. Την νοιάζει η ελεύθερη έκφραση. Αγωνιά για την επιβίωση του φιλελευθερισμού. Τονίζει την αξία της παιδείας και την διαχωρίζει από την έννοια της εκπαίδευσης. Προτρέπει να κάνουμε όνειρα και να έχουμε οράματα. Η γερμανική κατοχή την έμαθε, λέει η ίδια, να είναι άνθρωπος. Η ανθρωπιά κρύβεται στο να γνωρίζεις καλά τον διπλανό σου. Την αντίσταση την ονομάζει, μεγάλο σχολείο.

Γι’ αυτήν ¨η Ελλάδα είναι πνεύμα κι όχι αίμα¨. Χάνεται όμως μέσα στους εμφυλίους. Στέκεται στο παρελθόν και κουβαλά στις πλάτες της ακόμη την διχόνοια. Η ηθική κρίση είναι η αιτία όλων των συνεχών υπολοίπων κρίσεων. Η ύβρις είναι η μάνα της. Το άμετρον.

Μιλά για τον ρατσισμό… το να είσαι καλός έλληνας δεν σημαίνει πως πρέπει να είσαι αναγκαστικά και βιολογικά έλληνας. Εμείς που κάναμε αντίσταση και δώσαμε την δημοκρατία είμαστε ρατσιστές, γιατί είμαστε υπερόπτες ιστορίας.

Τον μόνο τίτλο που παραδέχεται και δέχεται είναι αυτός της μάνας και της δασκάλας. Γιατί, τελικά όσοι ξέρουν ποια πραγματικά είναι η δύναμή τους δεν έχουν ανάγκη ούτε από ταμπέλες, ούτε από επαίνους κι ευφημισμούς.

                                                           Μαίρη Γεωργιοπούλου