Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΟΥ ΕΥΗ ΓΕΡΟΚΩΣΤΑ, ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΑΡΙΑ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ.

• Έχετε μεταφράσει πάνω από 70 βιβλία για παιδιά και ενήλικες. Θα θέλαμε, λοιπόν, να μας ξεναγήσετε στον κόσμο της μετάφρασης.

Η μετάφραση είναι μια δουλειά που αγαπούσα από μικρή. Στο σχολείο ακόμα, διαβάζοντας ήδη αρκετά, φανταζόμουν τους μεταφραστές να κάθονται σε ένα μικρό τραπέζι ανάμεσα σε λεξικά και σημειώσεις, χαμένοι στον κόσμο των λέξεων και των σελίδων. Με την έναρξη των σπουδών μου στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών έδωσα εξετάσεις στο Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου και έτσι εκπλήρωσα το παιδικό μου όνειρο. Οι δέκα σπουδαστές του έτους μου, μαζί με τους εξαιρετικούς δασκάλους μας, μυηθήκαμε στον κόσμο της μετάφρασης που ολοένα και μεγάλωνε, ολοένα και μας προκαλούσε να
δοκιμαστούμε σε πολλά και διαφορετικά είδη κειμένων. Γιατί κάθε κείμενο είναι ένας ολόκληρος κόσμος: πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, δοκίμιο, παιδικό βιβλίο, βιβλίο γνώσεων... Κάθε κείμενο ζητά ξεχωριστή αντιμετώπιση και διαφορετικό τρόπο δουλειάς. Ο μεταφραστής οφείλει να μην το ξεχνά ποτέ αυτό.

• Μιλήστε μας για την τελευταία σας μεταφραστική δουλειά που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη» και για την πρόσφατη εμπειρία από τη συμμετοχή σας στην 13^η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Τρία πανέμορφα παιδικά βιβλία που πρωτοκυκλοφόρησαν στη Γαλλία. Τρία από αυτά τα βιβλία που χαίρεσαι να τα βλέπεις, να τα αγγίζεις και φυσικά να τα διαβάζεις.

Το πρώτο βιβλίο, μια ιστορία για τη ζήλια, την αγάπη και τα βιβλία, βασισμένη σε έναν μύθο της ινδικής προφορικής παράδοσης, γεμάτο χρώματα κι αρώματα. Το δεύτερο, μια  ιστορία για τη δύναμη της πίστης και του ονείρου, που μας ταξιδεύει σε εποχές αλλοτινές και τόπους μακρινούς. Το τρίτο, μια ιστορία για τον φόβο που νιώθουν όσοι ανεβαίνουν για πρώτη φορά στη σκηνή, μια ιστορία γεμάτη ήχους μουσικής και βήματα χορού...

Ένας σπόρος που γίνεται δέντρο κι ανοίγει καινούριους κόσμους σε μια μικρή υπηρέτρια. Ένα κορίτσι που κρύβεται στη ντουλάπα γιατί φοβάται να χορέψει μπροστά στο κοινό. Μια μαγεμένη πριγκίπισσα που φυλακίζεται σ’ ένα έρημο νησί γεμάτο βιβλία.

Τρία βιβλία πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά τελικά με αρκετά κοινά στοιχεία όπως το όνειρο, η επιθυμία, η επιμονή, και φυσικά οι ήρωές τους, που και στις τρεις ιστορίες είναι παιδιά. 

Η πρώτη παρουσίασή τους έγινε στην Παιδική Γωνιά της 13^ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης στις 14 Μαΐου και οι εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη μου την εμπιστεύτηκαν. Ως παραμυθού δεν θα μπορούσα να επιλέξω άλλον τρόπο παρουσίασης πέρα από την αφήγηση. Αφηγήθηκα λοιπόν τις τρεις ιστορίες συνδέοντάς τις με μια τέταρτη και, παρά τις δύσκολες συνθήκες του χώρου, που ήταν ανοιχτός και με αρκετή φασαρία γύρω, μικροί και μεγάλοι άκουσαν το χτύπο της καρδιάς των βιβλίων. Ελπίζω ότι με τον καιρό θα τα αγαπήσουν όλοι όσοι τα πάρουν στα χέρια τους...

• Μεταφράστρια, συγγραφέας αλλά και παραμυθού. Πώς πήρατε το δρόμο της αφήγησης και πώς πορεύεστε σ’  αυτόν;

Aπό τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να μεγαλώνει καταπιανόμουν με πολλά και διαφορετικά πράγματα. Εθελοντική και στη συνέχεια επαγγελματική ενασχόληση με το περιβάλλον, μετάφραση, εκπαιδευτικά προγράμματα για την προώθηση της ανάγνωσης, οργάνωση εκθέσεων βιβλίου, αφήγηση, θέατρο, μουσική, συγγραφή και αρκετά ακόμη, με μικρότερη ή μεγαλύτερη διάρκεια. Φαινομενικά αταίριαστα όλα αυτά, κι όμως, αν συνδεθούν σωστά, σχηματίζουν έναν κύκλο. Η ενασχόληση με το περιβάλλον με οδήγησε στη φύση, η φύση στην παράδοση, η παράδοση στο παραμύθι και τη μουσική, το παραμύθι στη συγγραφή… Όλα έγιναν για κάποιον λόγο, τον οποίο έμαθα φυσικά αρκετά αργότερα… Η αρχική ανάγκη, μία και μοναδική: ήθελα (και έπρεπε) να γνωρίσω τον εαυτό μου. Επειδή όμως δεν ανήκω στους γενναίους που μπορούν να αντιμετωπίσουν εύκολα μια κουβέντα με τον εαυτό τους, επέλεξα έναν δρόμο πιο μακρινό αλλά εξίσου γοητευτικό… έτσι με γνώρισα –και συνεχίζω να με γνωρίζω- μέσα από αυτά που κάνω. 

Από κάποια ηλικία και μετά, θυμάμαι τον εαυτό μου να ακούει ιστορίες –όχι απαραίτητα παραμύθια- και να μαγεύεται. Το 2000 παρακολούθησα ένα φεστιβάλ αφήγησης στο Παρίσι, όπου παραμυθάδες απ’ όλο τον κόσμο αφηγούνταν στη μητρική τους γλώσσα και μάλιστα χωρίς διερμηνεία. Δεν καταλάβαινα λέξη από τη γλώσσα τους, κατάλαβα όμως τις ιστορίες! Ήταν μαγικό αυτό που συνέβη, κι εκείνη ακριβώς τη στιγμή συνειδητοποίησα τη δύναμη του λόγου της αφήγησης. Τότε σκέφτηκα πως ίσως είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή να το δοκιμάσω κι εγώ. Από εκεί και πέρα πήραν όλα το δρόμο τους: σεμινάρια, συμμετοχή σε φεστιβάλ και συνέδρια, μελέτη θεωρητικών βιβλίων για την αφήγηση, και, πάνω απ’ όλα, μοίρασμα ιστοριών και συνεργασία με άλλους παραμυθάδες. Πειραματίζομαι συνδυάζοντας την αφήγηση με άλλες τέχνες: μουσική, ζωγραφική, χορός, θέατρο, ενώ τα τελευταία χρόνια έχω αφοσιωθεί στην αφήγηση παραμυθογραμμένων ιστοριών της λογοτεχνίας σε παιδιά και ενήλικες.

• Ως μεταφράστρια είστε και επαγγελματίας αναγνώστρια. Τι είδους βιβλία προτιμάτε εσείς για την αναψυχή σας; Υπάρχει  κάποιο  από τα βιβλία που έχουν περάσει από τα χέρια σας που επιθυμήσατε να το έχετε γράψει ή μεταφράσει εσείς;

Διαβάζω πολύ και αρκετά διαφορετικά είδη. Έχω όμως μια ιδιαίτερη αγάπη στη μικρή φόρμα: διηγήματα, παραμύθια προφορικής παράδοσης, μικρές ιστορίες, παιδικά βιβλία. Με ξεκουράζουν, με ταξιδεύουν. Η λιτότητα της μικρής φόρμας με σαγηνεύει.

Αγαπημένα βιβλία... πολλά, κι ακόμα περισσότερα. Θα αναφέρω όμως δύο, τα οποία έχω δουλέψει και αφηγηματικά, κι αυτό σημαίνει ότι θα έχουν πάντα ξεχωριστή θέση στην ψυχή μου: «Το οριζόντιο ύψος και άλλες ιστορίες» του Αργύρη Χιόνη και το «Για να μάθεις να πετάς» του Κωστή Γκιμοσούλη. Με συντροφεύουν και τα δύο στη ζωή και στις ονειροπολήσεις μου.

• Εύη Γεροκώστα

Γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα. Σπούδασε Γαλλική Γλώσσα και Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και λογοτεχνική μετάφραση στο Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών. Εργάστηκε σε οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος (Αρχέλων-Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία), στο ΕΚΕΜΕΛ-Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου, από το 2004 έως το 2014 ήταν υπεύθυνη του τμήματος εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), ενώ από το 2014 συνεργάζεται με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού. 

Έχει μεταφράσει περισσότερα από 70 βιβλία για παιδιά και ενήλικες από τα γαλλικά και τα αγγλικά.

Έχουν εκδοθεί έξι εικονογραφημένα βιβλία της για μικρούς και μεγάλους: «Πώς γεννήθηκαν τα όνειρα», εκδ. Μεταίχμιο 2010, «Αστέρια στον πάτο της λίμνης», εκδ. Μεταίχμιο 2011-βραβείο Πηνελόπη Μαξίμου του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, «Ο βάτραχος και το φιλί», εκδ. Μεταίχμιο, 2013, «Μια μέρα που έγινε νύχτα», εκδ. Χριστάκης 2013, «Μια καρδιά στα δεξιά», εκδ. Παρρησία 2014, «Μικρά ξυπνήματα», εκδ. Παρρησία 2016.

Το 2002 μια κόκκινη κλωστή την έφερε στο δρόμο της αφήγησης. Αφηγείται επαγγελματικά σε μικρούς και μεγάλους από το 2003 και παραστάσεις της φιλοξενούνται σε σχολεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, μουσικές σκηνές, θέατρα, φεστιβάλ κ.α., στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Το ρεπερτόριό της περιλαμβάνει ιστορίες προφορικής παράδοσης από τις τέσσερις γωνιές του κόσμου που άκουσε, διάβασε, ή μετέφρασε, κυρίως όμως ιστορίες που τη «διάλεξαν».

Έχει πειραματιστεί συνδυάζοντας την αφήγηση με άλλες τέχνες: μουσική, ζωγραφική, χορός, θέατρο.

Τα τελευταία χρόνια έχει αφοσιωθεί στην αφήγηση παραμυθογραμμένων ιστοριών της λογοτεχνίας. Άλλες απευθύνονται σε μικρούς, άλλες σε ενήλικες. Μια άλλη προσέγγιση της λογοτεχνίας, ιστορίες που σαγηνεύουν όσους τις ακούν, κυρίως όμως εκείνη.