ΠΑΜΕ ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ...; ΣΕ ΕΝΑ ΠΑΛΑΙΟ/ΚΑΣΤΡΟ;

Παλαιόκαστρο Ναβαρίνου ή κάστρο Ναβαρίνου ή Αβαρίνο. (ΠΥΛΟΣ)

Η ιστορία του, μεγάλη ανά τους αιώνες. Λόγω της στρατηγικής του θέσης άλλαξε πολλές “κυβερνήσεις”, όπως θα λέγαμε σήμερα. Υψώνεται στην κορυφή του λόφου της χερσονήσου του Κορυφασίου, βόρεια της εισόδου του κόλπου της Πύλου. Είναι εκεί, όπου δεσπόζει το σημερινό φράγκικο
κάστρο.

Αποφασίζοντας να το “κατακτήσω” (σαν μικρό παιδί και ‘γω), και όντας άνθρωπος με ανήσυχο πνεύμα και υπερκινητικότητα, επιχείρησα οδοιπορικό στην εγκαταλελειμμένη καστροπολιτεία. Το Παλαιόκαστρο, στην σημερινή του κατάσταση είναι αρκετά παραμελημένο και μάλλον όχι σε καλή μορφή. Απαιτείται πεζοπορική ανάβαση περίπου είκοσι λεπτών ως τον λόφο του κάστρου. Η είσοδος στο κάστρο είναι “απαγορευμένη” εξαιτίας της επικινδυνότητας, απρόσιτο λόγω, τόσο της πυκνής βλάστησης όσο και της ολιγόλεπτης ανάβασης μέσα από τα σχοίνα. Παρόλαυτα, διατηρεί ακόμη την μνήμη των πολυάριθμων ιστορικών γεγονότων και η απαράμιλλη θέα από τον λόφο, πραγματικά αξίζουν τον κόπο!

Στην θέση αυτή, λέγεται ότι υπήρχε η Αρχαία κλασική Ακρόπολη της Πύλου. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Σ. Κορρέ, καθηγητή Αρχαιολογίας, έχουν βρεθεί ίχνη κατοίκησης οικισμών της πρωτοελλαδικής εποχής (3η χιλιετία π.χ.). Μάλιστα, τα ανασκαφικά και επιφανειακά ευρήματα αποδεικνύουν ότι η περιοχή του όρμου του Ναβαρίνου και της Βοΐδοκοιλιάς ανήκαν στον πρώτο μεγάλο πολιτισμό της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Στον λόφο του Παλαιόκαστρου, βρίσκεται και το σπήλαιο του Νέστορα ή του Νηλέως, όπου κατά την Μυκηναϊκή Εποχή χρησίμευε ως στάβλος για τα κοπάδια των αγελάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την μυθολογία είναι η σπηλιά, όπου ο Ερμής έκρυψε το κοπάδι που έκλεψε από τον Απόλλωνα.

Επί κλασικών χρόνων κορυφαίο ιστορικό γεγονός είναι η κατάληψη της νήσου Σφακτηρίας από τους Αθηναίους στην διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και η νίκη επί των Σπαρτιατών. Γεγονός που δεν επέφερε την απελευθέρωση της Μεσσηνίας από τον σπαρτιάτικο ζυγό γιατί το 464 π.χ. η Πύλος  παραδόθηκε στους Λακεδαιμονίους. Τον 4ο π.χ. αιώνα, η Πύλος αναπτύχθηκε στον βράχο του Παλαιοναβαρίνου. Η ακρόπολη της αρχαίας Πύλου βρισκόταν εντός και εκτός του σημερινού Παλαιόκαστρου. Το 362 π.χ. και έπειτα από την απελευθέρωση της Μεσσηνίας από την Σπάρτη (367 π.χ.) ανακηρύχτηκε αυτόνομη πόλη. Όπως οι περισσότερες πόλεις του πελοποννησιακού νότου, έτσι και η ακρόπολη της αρχαίας Πύλου, γνώρισαν διαδοχικά την ελληνιστική ακμή, την ρωμαϊκή κατοχή και την βυζαντινή περίοδο.

Αξιοσημείωτο κατά τα βυζαντινά χρόνια (περί τον 6ο αιώνα), η πόλη καταλήφθηκε από τους Αβαρούς και μετονομάστηκε σε Αβαρίνο, εξού και το σημερινό Ναβαρίνο ή Ναβαρίνο.

Επί φραγκοκρατίας στη θέση της ακρόπολης χτίστηκε το τωρινό φρούριο ονομαζόμενο “Λιμάνι των σκοίνων”, λόγω των σκοίνων που φύονται στην ακτή. Το κάστρο χτίστηκε το 1278 από τον Φλαμανδό σταυροφόρο Νικόλα ΙΙ ντε Σαιντ Ομέρ και σταδιακά ο περιβάλλοντας χώρος αποκτά τον χαρακτήρα “Καστροπολιτείας”.

Το 1500 και μετά την πτώση της Μεθώνης από τους Ενετούς, ο φρούραρχος του Ναβαρίνου παρέδωσε το κάστρο στον σουλτάνο Βαγιαζήτ. Οι Οθωμανοί-Τούρκοι διαπίστωσαν ότι το Ναβαρίνο δεν τους εξυπηρετούσε και το εγκατέλειψαν χτίζοντας ένα νέο (Νεόκτιστο) στη νότια είσοδο του κόλπου.

Το 1821, χρησιμοποιήθηκε από τους Έλληνες ως ορμητήριο, ύστερα όμως από πολιορκία το 1825 το παρέδωσαν στον Ιμπραήμ. Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους το κάστρο εγκαταλείφθηκε οριστικά ως οχυρό μιας και έχασε τον αμυντικό του ρόλο.

Μιλάμε για μνημείο που αντανακλάται στα Ιόνια νησιά. Για μνήμα που κατοπτρίζει την ιστορία του τόπου μας και καθρεφτίζει μια ολόκληρη εποχή. Με δυνατή προηγούμενη ζωή και ανθεκτική μνήμη ιστορίας. Σήμερα κάτω από το κάστρο υπάρχει μια επιγραφή… «Όσοι ανεβαίνουν, θα ανέβουν με ευθύνη δική τους». Αξίζει κι είναι το λιγότερο που οφείλουμε να κάνουμε να του επιστρέψουμε λίγη απ’ την παλιά του ακτινοβολία. Σαν φόρο τιμής…

                                                                   Ευτυχία Καρύδη