ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΡΑ… ΜΕΛΙΝΑΣ

 6 Μαρτίου 1994                 
Αναμπουμπούλα στην Ελλάδα. Πέθανε η Μελίνα! Η Μελίνα της Ελλάδας.

Η Μαρία Αμαλία, γεννιέται τον Οκτώβρη του 1920. Κατάγεται από οικογένεια πολιτικών. Παππούς ο Σπύρος Μερκούρης, Δήμαρχος Αθηναίων. Ιδρυτής του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, θείος Γεώργιος Μερκούρης. Κι ο πατέρας Σταμάτης, εκλεγμένος βουλευτής.

Είναι από τις χειρότερες μαθήτριες. Την πρώτη της παράσταση ανεβάζει μπροστά στον καθρέφτη. Προσπαθεί να κλάψει ψεύτικα για να πείσει τους γονείς της να περάσει το δικό της. Πιτσιρίκα πάλι δίνει  παραστάσεις στα καφενεία. Είναι λίγο ρέμπελη, είναι και αυτόνομη, ως έφηβη. Έχει πάθη και πάθος… Θα μπορούσε να είναι μια κυρία σε ένα νεοκλασικό του Κολωνακίου. Να φοράει το αγαπημένο
της ταγιέρ Dior και να περιφέρεται. Μα δεν αρκείται  στα πούπουλα της μεγαλοαστικής ζωής, δίνει εξετάσεις στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ενδιαφέρεται μόνο για τον έρωτα και το θέατρο. Σαν τσιγγάνα γουστάρει να ζει. Να γεύεται με τάσεις ακραίες τις ηδονές και τις οδύνες. Γίνεται η κυρία Μπλανς, η Στέλλα, η Ίλυα, η Φαίδρα…  μεγαλουργεί στο θέατρο και στον ελληνικό και διεθνή κινηματογράφο. Μπαίνει στη δισκογραφία. Τραγουδά Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο. Η φωνή της η πιο χαρακτηριστική σε soundtrack ταινιών και θεατρικών παραστάσεων.

Τα μεσάνυχτα της 21^ης  Απριλίου παίζει στο Μπρόντγουεϊ στη Νέα Υόρκη. Μαζί της είναι κι ο μοιραίος, ο έρωτας ζωής, ο Ζυλ Ντασέν. Τους τηλεφωνεί ο Χατζιδάκις και τους ενημερώνει για το στρατιωτικό  πραξικόπημα που έγινε στην Ελλάδα. Οι δηλώσεις που κάνει στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ‘’αναγκάζουν’’ το δικτατορικό καθεστώς να της αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια. Ναι, οι συνταγματάρχες της στερούν την ελληνική υπηκοότητα. Κι όταν πληροφορείται την απόφαση της Χούντας για στέρηση του δικαιώματος της ιθαγένειάς της, ανταπάντα. «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα».  Συμμετέχει σε διαδηλώσεις, συναυλίες, απεργίες πείνας, εκδηλώσεις πολιτικές. Στο Παρίσι έρχεται σε επαφή με τον Ζαν Πωλ Σαρτρ, τον Ζαν Κοκτώ, την Φρανσουάζ Σαγκάν. Αναπτύσσει αντιστασιακή δράση. Το σύνθημα δόθηκε. Γίνεται ο εφιάλτης της χούντας. Παλεύει από το 1967 έως το 1974 για την πτώση του Απριλιανού καθεστώτος.

Στηρίζει την Κύπρο μετά την εισβολή. Χώνεται παντού.

Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, γυρίζει στην πατρίδα. Το 1981 καταλαμβάνει τον υπουργικό θώκο στο υπουργείο πολιτισμού και ξεχωρίζει για την έντονη εξωτερική πολιτιστική πολιτική της. Υπουργείο που σημαδεύεται από την παρουσία της. Είναι λίγοι αυτοί που δεν καταλαβαίνουν πώς μια ‘’πόρνη’’ του κινηματογράφου κατακτά υψηλά κυβερνητικά αξιώματα. Κι αυτό, γιατί η γοητεία της καθηλώνει. Η αντισυμβατικότητά της δεν σου αφήνει πολλά περιθώρια να μην την σεβαστείς ή να την αμφισβητήσεις. Το πνεύμα ελευθερίας της είναι πέρα κι έξω από τα μέτρα.

Δημιουργεί τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Δική της έμπνευση και η δημιουργία του θεσμού πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Θεσμός που ξεκίνησε από την Αθήνα κι ένωσε πολιτιστικά τις ευρωπαϊκές χώρες. Φωνάζει κι επιμένει… ‘’ Η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο πολιτισμός’’. Αγωνίζεται για σύστημα αξιακό που θα συμπεριλάβει όλους τους πολίτες. Την ‘’τρώει’’ η ισότητα. Αγωνιά κι αγωνίζεται για τις ιδέες της.

Μα πιο πολύ την βασανίζει ο επαναπατρισμός των μαρμάρων του Παρθενώνα. Η επιστροφή τους στην πατρίδα, στο φυσικό τους χώρο, την Ακρόπολη. Ιδέα που γεννήθηκε την δεκαετία του 1960, όταν στα γυρίσματα της ‘’Φαίδρας’’ οι Βρετανοί ζήτησαν πληρωμή για να αφήσουν το ελληνικό συνεργείο να κινηματογραφήσει τα γλυπτά στο Βρετανικό μουσείο. ‘’Το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας’’, έλεγε. ‘’Η υπερηφάνεια μας, οι θυσίες μας. Ο φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία’’. Δε χώνεψε ποτέ την κλοπή τους από το λόρδο Έλγιν. Δεν αντέχει να θωρεί ακρωτηριασμένο το πιο λαμπρό μνημείο της αρχαιότητας. Το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο δεν είναι το σπίτι τους. Κι επειδή το μουσείο της Ακρόπολης δεν είχε χώρο για να εκθέσει τα μάρμαρα, η Μελίνα κινεί διαδικασίες για ανέγερση νέου μουσείου, περιμένοντας την επιστροφή. «Αν με ρωτήσετε, αν θα ζω, όταν τα μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ».

Η 6^η Μαρτίου ορίστηκε από την Unesco ως παγκόσμια μέρα πολιτισμού, κατά την οποία απονέμεται το βραβείο ‘’Μελίνα Μερκούρη’’ ,ως βραβείο πολιτιστικής προσφοράς σε ανθρώπους και σε οργανισμούς που καταβάλουν προσπάθεια να διασωθούν μνημεία πολιτισμού της ανθρωπότητας.

Μάρτη μήνα πάλι, χρόνια πολλά αργότερα, να πώς έχουν οι εξελίξεις. Επί κυβέρνησης Σαμαρά, ο επικεφαλής της cosco στην Ελλάδα, αναφέρθηκε στον κομβικό ρόλο της τελευταίας για την ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη. Ο κινέζος πρέσβης σε άπταιστα-‘’σπασμένα’’ ελληνικά μάς τραγούδησε και τα δικά σου ‘’διεθνή’’ παιδιά του Πειραιά. Επί κυβέρνησης Τσίπρα, ο πρωθυπουργός υποδέχεται σε σπασμένα κινεζικά τους coscίτες. Οι τελευταίοι, είναι ξεκάθαροι. «Θέλουμε τον Πειραιά». Μιλάμε για την παραχώρηση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών του ΟΛΠ στην cosco και το ξεπούλημα του λιμανιού σου… πες, πως έχει ήδη γίνει. Ταυτόχρονα ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά αποβιβάζονται στο λιμάνι μεταναστάκια, να σωθούν. Δίνουν μάχη επιβίωσης. Κι εσύ, αν ήσουν εδώ θα τα έπαιρνες στο κρανίο;… για την κατάντια και το ξεφτιλίκι; Για το φάλτσο της μουσικής και της πολιτικής;.

Κι όχι τα μάρμαρά σου,22 χρόνια μετά το θάνατό σου δεν έχουν γυρίσει σπίτι. Κι ίσως καλύτερα ξεκουράζονται, εκεί που είναι.

Σε βλέπω Καρυάτιδα ξυπόλητη με τσιγάρο στο χέρι να θέλεις να μπουκάρεις με λύσσα στην χώρα σου… Δεν θέλεις όπλα εσύ. Έχεις… εκείνο το επίμονο ‘’ενοχλητικό’’ βλέμμα, έχεις τον τρόπο σου να τονίζεις ‘’επιβλητικά’’ τα σύμφωνα κι έχεις το πιο τεράστιο στόμα που είδα ποτέ στη ζωή μου… έτοιμη να τους κάνεις όλους μια χαψιά.

                                                 Μαίρη Γεωργιοπούλου