Είσαι για τατουάζ;

Τις τελευταίες δεκαετίες το τατουάζ έχει γίνει αρκετά διαδεδομένο στο δυτικό κόσμο σε σχεδόν όλα τα κοινωνικά στρώματα για όλες τις ηλικίες και τα δύο φύλα. Σήμα κατατεθέν πια της εξωτερικής εμφάνισης, αφού προσελκύει το ενδιαφέρον του πλησιέστερου αλλά και ευρύτερου κοικωνικού κύκλου, απέκτησε μια δυναμική που επηρεάζει την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή των δεκτών και των καλλιτεχνών και επομένως έχει γίνει απαραίτητο στοιχείο της ζωής, της «μόδας», αλλά και του φαίνεσθαι.

Είναι όμως αυτός ο ρόλος του τατουάζ; Τι είναι το τατουάζ αλήθεια;

Ως πρώτη απάντηση σε αυτό το ερώτημα έρχεται η ετυμολογική εξήγηση του όρου. Πρόκειται για δερματοστιξία, δηλαδή εναπόθεση μελάνης με ειδικές βελόνες, κάτω
από το δέρμα σε τέτοιο βάθος, ώστε να μείνει ένα μόνιμο αποτέλεσμα.

Μια δεύτερη απάντηση που αναγκαστικά ακολουθεί είναι ότι η δερματοστιξία αποτελεί μια πράξη με θρησκευτικό, κοινωνικό, πολιτικό και ερωτικό χαρακτήρα που ξεκινάει από την παλαιολιθική περίοδο της ιστορίας του ανθρώπου και φτάνει μέχρι το σήμερα. Σε όλη αυτή την πορεία έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, έγινε προσιτή οικονομικά σε δέκτες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, αλλά και προσιτή μορφή τέχνης και έκφρασης για περισσότερους καλλιτέχνες λόγω της ευκολίας στην εφαρμογή της τα τελευταία χρόνια.

Σε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, σημαντική μαρτυρία που αποδεικνύει την εφαρμογή δερματοστιξίας από την παλαιολιθική εποχή, είναι το μουμιοποιημένο σώμα που βρέθηκε στις Ιταλικές Άλπεις στα σύνορα με την Αυστρία. Ο γνωστός Ότζι έφερε τατουάζ άρτια διατηρημένα τα οποία αποτελούν  το παλαιότερο εύρημα δερματοστιξίας ως τώρα και χρονολογείται μεταξύ 3370 και 3100 π.Χ. Σε συνδυασμό με εργαλεία που έχουν βρεθεί για την εφαρμογή της δερματοστιξίας, ιστορικά αρχεία και πολλές άλλες μαρτυρίες, είναι πλέον σίγουρο ότι πρόκειται για μια αρχαία τέχνη χωρίς γεωγραφικά όρια:Αίγυπτος, Αρχαία Ελλάδα, Αρχαία Ρώμη, Νέα Ζηλανδία, Αλάσκα, Λατινική Αμερική, Ιαπωνία, Φιλιππίνες. Η τέχνη του τατουάζ αποτέλεσε αναμφισβήτητα κουλτούρα, θρησκεία και τέχνη σε ένα ενδιαφέρον διαχρονικό ταξίδι μέχρι τις μέρες μας.

Η λέξη τατουάζ πιστεύεται ότι προέρχεται από την τοπική διάλεκτο των νησιών Σαμόα. Με μια ομόηχη λέξη χαρακτήριζαν τη δερματοστιξία μια τέχνη  άρρηκτα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό τους. Εφαρμόζοταν σε τελετές ενηλικίωσης νεαρών αγοριών και η μονιμότητα των σχεδίων συμβόλιζε δια βίου όχι μόνο την αντοχή τους στον πόνο κατά την εφαρμογή, αλλά και την αφοσίωσή τους στις παραδόσεις τους. Δεδομένων των κινδύνων από μολύνσεις κατά την επούλωση στα τότε δεδομένα, σε συνδυασμό με τον δυνατό πόνο κατά την εφαρμογή του τατουάζ, το να αποχωρήσει κάποιος πριν την ολοκλήρωση του σχεδίου αποτελούσε ντροπή για τον ίδιο και την οικογένειά του και το ημιτελές σχέδιο ήταν η υπενθύμιση για μια ζωή αυτής της ντροπής και λόγος αποδοκιμασίας από την τοπική κοινωνία.

Επομένως η τέχνη αυτή δεν ξεκίνησε διόλου ως τέχνη. Είχε το συμβολικό χαρακτήρα της ισχύος, της θρησκείας, της φυλής, ακόμα και του στίγματος αργότερα κατά το 17^ο αιώνα που εφαρμόστηκε σε εγκληματίες ως μια ένδειξη τιμωρίας σε εμφανή σημεία. Τα σύμβολα που αποτυπώνονταν περιέγραφαν είτε τη φύση του εγκλήματος, είτε την τοποθεσία όπου έγινε το έγκλημα ή τη φυλακή στην οποία ανήκε ο κρατούμενος. Στα πλαίσια αυτού του ρόλου και φτάνοντας στο σήμερα το τατουάζ έχει γίνει σημάδι κατατεθέν συμμοριών με συγκεκριμένους συμβολισμούς σε συγκεκριμένα σημεία. Όποιος φέρει λοιπόν τέτοια σύμβολα, δηλώνει ότι ανήκει σε μια συμμορία και αυτό έχει κοινωνικές συνέπειες που δεν είναι γνωστές σε όλους, γι’αυτό και έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο άτομα με άγνοια αυτών των συμβόλων να τα χτυπάνε απλά και μόνο επειδή τους αρέσουν και μετά να βρεθούν σε δύσκολη θέση ή ακόμα και να τα αφαιρέσουν.

Μέχρι το 19^ο αιώνα ο πόνος ήταν αφόρητος και η τεχνική εφαρμογής δύσκολη και δαπανηρή, γι’αυτό και δε μπορούσε ο καθένας να ασκήσει αυτή την τέχνη ή να πληρώσει ένα τατουάζ. Από το 1891 όμως άλλαξε αυτό. Ο Samuel O'Rtiely έφτιαξε το πρώτο μηχάνημα εφαρμογής δερματοστιξίας με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος, βασισμένο σε μια εφεύρεση του Edison, που δεν προοριζόταν για τατουάζ. Έκτοτε έγινε επανάσταση στο χώρο αυτό. Ήταν μια τέχνη με απήχηση σε περισσότερους καλλιτέχνες λόγω της ευκολίας της εφαρμογής της σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και σε πελάτες που μέχρι τότε τους ήταν οικονομικά απρόσιτη. Βέβαια στις αρχές του 20^ου αιώνα δεν έχαιραν  θετικής ανταπόκρισης όσοι έφεραν τατουάζ. Αυτό όμως σταδιακά άλλαξε εντυπωσιακά τόσο ως προς την απήχηση όσο και ως προς τη διάδοση της τέχνης αυτής σε όλα σχεδόν τα κοινωνικά στρώματα με ποικιλία σχεδίων.

Άρα τι είναι το τατουάζ σήμερα; Τέχνη; Τρόπος διεκδίκισης κάποιας κοινωνικής θέσης;

Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι στο δυτικό κόσμο είναι καθαρά αποτέλεσμα ματαιοδοξίας ως επί το πλείστον. Όσο περισσότερα, όσο πιο εμφανή, όσο μεγαλύτερα τα σχέδια τόσο πιο εντυπωσιακά για τον/τη σύντροφο, την παρέα, την κοινωνική ομάδα, τη συμμορία ή ακόμα και προσοδοφόρα σε επαγγελματικό επίπεδο για τους δέκτες. Αυτό αντισταθμίζεται συχνά με την ποιότητα. Παρόλο που έχει γίνει μια τέχνη οικονομικά προσιτή στους περισσότερους, δεν κάνουν όλοι τις καλύτερες επιλογές είτε θεματικά, είτε ως προς τον καλλιτέχνη και τις ικανότητές του. Τα αποτελέσματα είναι συχνά αρνητικά και σύμφωνα με μια στατιστική μελέτη, το 1/3 των δεκτών, μετανιώνουν το πρώτο τους ή κάποιο τατουάζ.

Έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να θέλει πολύς κόσμος να χτυπήσει ένα τατουάζ, απλά και μόνο για να το κάνει. Το θέμα, το σημείο, το μέγεθος του σχεδίου έρχονται σε δεύτερη μοίρα και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αποκρουστικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις η κατάληξη είναι είτε η αφαίρεση με δαπανηρό τρόπο και συνήθως όχι 100% αποτελεσματικό, ή η κάλυψη με μεγαλύτερα τατουάζ, συνήθως με ό,τι υπαγορεύει η τάση της μόδας. Το θετικό είναι ότι στη δεύτερη περίπτωση, γίνεται από τον δέκτη πιο προσεκτική επιλογή καλλιτέχνη και θέματος, κάτι που φυσικά συνοδέυεται με ένα οικονομικό αντίκρυσμα πιο υψηλό από αυτό του αρχικού αποτυχημένου τατουάζ.

Επομένως ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα για τα τατουάζ είναι το ίσως τετριμμένο, αλλά πάντα έγκυρο: ό,τι πληρώνεις παίρνεις. Ο καταξιωμένος επαγγελματίας-καλλιτέχνης μπορεί να μην είναι μια οικονομική επιλογή προσιτή σε όλους, αλλά εν τέλει αποδεικνύεται οτι αν δεν είναι, καλύτερα να μη γίνεται καθόλου. Οι φθηνότερες λύσεις δεν είναι πάντα οι καλύτερες. Ένας σημαντικός λόγος είναι η ποιότητα  του σχεδίου. Όταν ο δέκτης ξέρει τι θέλει και πώς το θέλει, είναι πολύ σημαντικό να βρεί και τον καλλιτέχνη που θα είναι ικανός να το εκτελέσει άρτια, ώστε να μην το μετανιώσει όταν πλέον είναι αργά. Εξάλλου ο δέκτης θα έχει το τατουάζ για μια ζωή, επομένως οφείλει να κάνει μια ολοκληρωμένη έρευνα.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος, που αποτελεί από μόνος του ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την εφαρμογή της τέχνης της δερματοστιξίας και για την επιλογή του καλλιτέχνη που θα την φιλοτεχνήσει, είναι το ζήτημα των κανόνων υγιεινής και το κατά πόσο αυτοί εφαρμόζονται. Όροι όπως αποστείρωση, απολύμανση, εργαλεία μιας χρήσης, όπως βελόνες και γάντια είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόζονται βάσει νομοθεσίας από τους καλλιτέχνες, αλλά και να το απαιτούν οι δέκτες. Έγκειται στο προσωπικό αίσθημα ευθύνης και από τις δύο πλευρές να πληρούνται απόλυτα, χωρίς καμία εξαίρεση οι κανόνες αυτοί, για ευνόητους λόγους οι οποίοι μπορούν να παραληφθούν πολύ εύκολα. Τόσο ο καλλιτέχνης όσο και ο δέκτης οφείλουν να διαφυλάξουν την υγεία τους από ασθένειες που απλά θα αναφερθούν γιατί οποιαδήποτε εξήγηση στο άκουσμα AIDS, Ηπατίτιδα, Θυλακίτιδα, Έρπις, Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις θα έπρεπε και πρέπει να είναι περιττή ως προς τους τρόπους προφύλαξης σήμερα, που η ευκολία πρόσβασης σε τέτοιες πληροφορίες είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη. Σήμερα πάντως οι συνθήκες υγιεινής είναι μέλημα των περισσότερων καλλιτεχνών.

Επίσης αξιοσημείωτη είναι η πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική διάσταση που έχει αποκτήσει η τέχνη της δερματοστιξίας. Και αυτό είναι που πρέπει να έχει σημασία τόσο για τον καλλιτέχνη που δημιουργεί, όσο και για τον δέκτη που θα είναι ο φορέας για μια ζωή. Η ποικιλία των θεμάτων, η αρτιότητα της εφαρμογής από ικανούς καλλιτέχνες σε συνδυασμό με τη διαρκή εξέλιξη και βελτίωση των μέσων εφαρμογής, είναι παράγοντες που έχουν ανάγει τη δερματοστιξία σε υψηλή τέχνη, έχουν διευρύνει τα σύνορά της σε γεωγραφικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Αντίστοιχα, οι δέκτες έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί, έχουν άποψη, θέλουν πιο προσωπικά τατουάζ. Έχει αποκτήσει ατομική μοναδικότητα πλέον το σχέδιο που κουβαλάει ο κάθε δέκτης που δε θέλει μια απλή αντιγραφή ενός πολυφορεμένου σχεδίου, αλλά ένα θέμα προσαρμοσμένο στην προσωπικότητά του. Σίγουρα υπάρχουν και οι αναποφάσιστοι δέκτες, που θέλουν να ακολουθήσουν την τάση της εποχής, αλλά ακόμα και αυτή η κατηγορία πελατών πλέον προσαρμόζεται σε πιο προσωπικές παραγγελίες με τις συμβουλές του καλλιτέχνη.Όταν ο καλλιτέχνης είναι επαγγελματίας και το αντίστροφο, όταν ο δέκτης θέλει να φέρει πάνω του ένα πρωτότυπο σχέδιο που να τον εκφράζει και να τον χαρακτηρίζει, τότε με την αστείρευτη φαντασία και το ταλέντο του καλλιτέχνη προκύπτουν μοναδικά κι εντυπωσιακά πραγματικά έργα τέχνης.

Υπάρχει βέβαια και ο πόνος, που κάθε δέκτης λίγο ή πολύ τον σκέφτεται. Αλλά μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος, όταν πρόκειται για την τέχνη της δερματοστιξίας. Ο δέκτης πρέπει να είναι συνειδητοποιημένος για την ταλαιπωρία που θα υποστεί, η οποία διαφέρει σε ένταση από σημείο σε σημείο και από άτομο σε άτομο, αλλά παραμένει μια πραγματικότητα. Αυτή η συνειδητοποίηση θα διευκολύνει τον ίδιο, αλλά και τον καλλιτέχνη στις ώρες που θα δουλέψει. Επίσης ο δέκτης οφείλει να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη διαδικασία επούλωσης με ορισμένους περιορισμούς για ένα μήνα, αν σέβεται τον εαυτό του πρωτίστως για να μη μολυνθεί η πληγή, αλλά και για τον κόπο που υπέστη κατά την εφαρμογή, σε συνδυασμό με τον κόπο του καλλιτέχνη και τα χρήματα που έδωσε για την όλη διαδικασία.

Επομένως το τατουάζ δεν είναι για όλους. Οικονομικά όλοι σε κάποια φάση της ζωής τους θα είναι σε θέση να πληρώσουν για ένα σχέδιο. Το ζήτημα είναι κατά πόσο αυτό είναι μια συνειδητοποιημένη ενέργεια, έκφραση τέχνης, προσωπική ανάγκη ή ακόμα και εξιλέωση. Όταν ο δέκτης υπηρετεί τη μόδα και άρα δεν είναι 100% επιλογή του, τότε η μονιμότητα του σχεδίου θα λειτουργήσει αρνητικά σε μεταγενέστερο χρόνο και το τατουάζ μπορεί να γίνει από όνειρο εφιάλτης. Όταν όμως είναι μια απόλυτα συνειδητοποιημένη απόφαση και έχει ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία, τότε ο δέκτης θα είναι φορέας ενός έργου τέχνης. Και δε θα περιοριστεί σε ένα μόνο!

Τελικά είσαι για τατουάζ; Σκέψου το.......

                                                                        ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΟΥΒΑΛΑΚΗ

Συντηρήτρια έργων τέχνης

Μαθητευόμενη στην τέχνη της δερματοστιξίας

https://www.facebook.com/irene.giouvene?fref=ts

e-mail: giouvene@hotmail.co.uk