Συνέντευξη του ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΓΑΚΟΥ στην Μαίρη Γεωργιοπούλου

Μετράει δεκαετίες ως επιχειρηματίας στο χώρο της εστίασης. Πρόεδρος του συλλόγου ιδιοκτητών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος του Δήμου Καλαμάτας. Μέλος του πολιτιστικού αντιλόγου. Εμπνευστής  του Σχολείου Τουρισμού. Δυνατή προσωπικότητα με ακόμη πιο έντονη κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα. Κάτι σαν άνθρωπος ορχήστρα… ενεργός πολίτης, μέσα σε όλα.

Ο επιχειρηματία, που προτιμά το ‘’ελεύθερος επαγγελματίας’’, Ανδρέας Ζαγάκος μιλά στην Μαίρη Γεωργιοπούλου... Σημείο συνάντησης ¨…στο κύμα¨. Σε ένα από τα ωραιότερα σημεία της πόλης της Καλαμάτας.

  1.   Η Καλαμάτα εκτός των άλλων είναι και γαστρονομικός προορισμός; ¨… στο κύμα¨ με ποιους τρόπους αναδεικνύετε τα τοπικά προϊόντα;

Γαστρονομικός προορισμός είναι κάθε σημείο της Ελλάδας, γιατί πραγματικά μας δίνεται η δυνατότητα να έχουμε ξεχωριστά προϊόντα σε κάθε γωνιά της πατρίδας, αλλά και της Μεσογείου. Η λογική του
γαστρονομικού προορισμού έχει να κάνει με την χρήση των τοπικών προϊόντων σε οποιαδήποτε μορφή κουζίνας. Δεν διεκδικούμε στην Μεσσηνία, όπως δεν θα πρέπει να διεκδικούμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας αυθεντικές τοπικές συνταγές. Ο ‘’Μεσσήνιος’’ καγιανάς, προφανώς και φτιάχνεται σε όλη την Μεσόγειο. Και στην Ισπανία και στην Βόρεια Αφρική και στην Μέση Ανατολή τον συναντάμε Η χρήση αυτή των τοπικών προϊόντων, από τα κηπευτικά μέχρι το παστό ή και το τυρί, δημιουργεί την αυθεντικότητα της τοπικής συνταγής. Μ’ αυτήν, λοιπόν την έννοια εμείς εδώ στο χώρο τα 11 χρόνια λειτουργίας μας φροντίζουμε να χρησιμοποιούμε τοπικά προϊόντα με μηδενική απόσταση μεταφοράς. Λέγεται από διεθνείς μετρήσεις ότι η τοπική κουζίνα έχει να κάνει με την απόσταση που μεταφέρονται στον χώρο παρασκευής τα προϊόντα. Όταν αυτά είναι κάτω από 40 χιλιόμετρα, μιλάμε για τοπική κουζίνα. Μ’ αυτήν λοιπόν την λογική χρησιμοποιούμε τα προϊόντα της περιοχής και τα αναδεικνύουμε. Το ίδιο κάνουμε και με τους τυποποιητές και τους παραγωγούς. Αν μιλήσουμε για μια συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα, είναι ένα πιάτο που το έχουμε φτιάξει τα τελευταία 5 χρόνια, ο μπακαλιάρος τσιλαδιά, που έχει την δική του ιστορία. Είναι παστός μπακαλιάρος με φρέσκια σάλτσα, έντονο κρεμμύδι και τελειώνει με το χρυσάφι της Μεσσηνίας, την κορινθιακή μαύρη σταφίδα. Το εμβληματικό γεωργικό προϊόν είναι η μαύρη κορινθιακή σταφίδα κι όχι το ελαιόλαδο και οι ελιές, προϊόντα που σαφώς ανέδειξαν και βοήθησαν την τοπική κοινωνία και κατέδειξαν γαστρονομικά την Καλαμάτα τα τελευταία 50 χρόνια. Τα χρόνια πριν τον πόλεμο η μεταφορά της μαύρης σταφίδας από το λιμάνι της Καλαμάτας για τις αγορές κυρίως της Μ. Βρετανίας και η εισαγωγή από εκείνες τις περιοχές του μπακαλιάρου, έφτιαξαν ένα τοπικό πιάτο, τον μπακαλιάρο τσιλαδιά.

  2.   Ως πρόεδρος του συλλόγου ιδιοκτητών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, ποιες οι αρμοδιότητές σας; Πού στοχεύετε; Αξίζει στην πράξη να εμπλακεί κάποιος με την συνδικαλιστική δράση;

Δεν θεωρώ το σύλλογο καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος συνδικαλιστικό όργανο. Παρότι πολλοί συνάδελφοι το θέλουν, η δική μου εμπλοκή με αυτήν την ιστορία δεν έχει να κάνει τόσο με την συνδικαλιστική ιδιότητα. Σεβαστό, αν κάποιος διαφωνεί και προφανώς υπάρχουν διαδικασίες και όργανα που θα αποφασίσουν, πώς θα συνεχίσει αυτός ο σύλλογος. Οι ενώσεις ελεύθερων επαγγελματιών εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να είναι συνδικαλιστικές,  γιατί και οι μεταξύ μας σχέσεις δεν είναι πάντα της ίδιας στόχευσης συμφερόντων. Είναι απολύτως θεμιτό στα πλαίσια του υγιούς ανταγωνισμού και μεταξύ μας, αν θες, να έχουμε διαφορετικά συμφέροντα. Αυτό, λοιπόν, αδυνατίζει την συνδικαλιστική δραστηριότητα που έχει ένα σωματείο εργαζομένων ή ένα σωματείο υπαλλήλων. Οι σύλλογοι θα έπρεπε να είναι ένα αναπτυξιακό εργαλείο, ένα εργαλείο συνεννόησης των επαγγελματιών στην κοινή στόχευση, που έχει να κάνει με το κοινό συμφέρον ανάπτυξης της περιοχής στον τουριστικό και κατ’ ανάγκη στον επισιτιστικό τομέα. Αυτή είναι η δική μου η στόχευση κι αυτή είναι η προσπάθεια της διοίκησης.  Κι αυτό είναι το διακύβευμα και των τελευταίων προβλημάτων. Μιλάω ευθέως για τον προβληματισμό που δημιουργήθηκε στην τελευταία πανελλαδική απεργία της 4^ης Φεβρουαρίου. Να κλείσουμε; Να μην κλείσουμε! Κλείνει η Λάρισα. Κλείνει η Σπάρτη, η Καρδίτσα. Εμείς;… κλείνουν οι μισοί, οι άλλοι μισοί; Θεωρώ, λοιπόν, ότι ένας τέτοιος σύλλογος δεν είναι αμιγώς συνδικαλιστικός, δεν είναι σύλλογος έκφρασης συμφερόντων.

  3.   Οι ιδιοκτήτες επισιτιστικών επιχειρήσεων επαναπαύονται συνήθως στο «κεκτημένο» τους; Γίνονται στην πόλη συνέδρια κι αφιερώματα γαστρονομικού πολιτισμού για επαγγελματίες; Πώς τα αντιμετωπίζουν οι ίδιοι;

Οι επισιτιστικές επιχειρήσεις, -ας βάλουμε μέσα και τα καφέ που έχει γεμίσει ο τόπος-, οι ταβέρνες, τα ταχυφαγεία, τα μεζεδοπωλεία είναι μια εύκολη λύση επαγγελματικής αποκατάστασης. Χωρίς να υποτιμώ καμία δραστηριότητα νέου ή και παλιού συναδέλφου. Τα αδιέξοδα τα επαγγελματικά της εποχής, οδηγούν πολλούς νέους να συνεταιρίζονται και να κάνουν ένα μικρό καφέ, ένα μικρό μεζεδοπωλείο. Και καλά κάνουν! Αυτό δημιουργεί μια περιοδικότητα στην δουλειά μας. Ξέρουμε όλοι και το βιώνουμε ότι καταστήματα που τον ένα χρόνο τα είχε ο τάδε ιδιοκτήτης, τον επόμενο χρόνο τα έχει ο δείνα. Αλλάζουν στην συντριπτική τους πλειοψηφία ιδιοκτησίες σε διάστημα λιγότερο των τριών ετών. Αυτά είναι μετρήσιμα μεγέθη της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας. Γεγονός που έχει δώσει στην κοινωνία και στους ‘’επενδυτές’’ αυτών των επιχειρήσεων την έννοια της περιοδικότητας κι όχι της σοβαρής απασχόλησης, στις περισσότερες περιπτώσεις.

Όσον αφορά τα σεμινάρια και την εκπαίδευση είναι κάτι που θα έπρεπε κατ’ εμέ να είναι προϋπόθεση, πριν κάποιος εμπλακεί σε μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα. Να μην την αντιμετωπίζει με την ελαφρότητα της ευκαιριακής απασχόλησης. ‘’Μέχρι να βρω να κάνω κάτι άλλο, ας ανοίξω ένα καφενείο, ή ένα τυροπιτάδικο’’. Να αντιμετωπίζεται με υποχρεωτική εκπαίδευση εκ των προτέρων και για τους ιδιοκτήτες αλλά και τους εργαζομένους. Θεωρώ, λοιπόν, την αμφίδρομη εκπαίδευση απαραίτητη, εφόσον θεωρούμε τον τουρισμό –και ο επισιτισμός είναι ένα πολύ σοβαρό κομμάτι του- την βαριά μας βιομηχανία. Το προϊόν που θεωρούμε το κύριο της ελληνικής μας οικονομίας το αντιμετωπίζουμε ανεκπαίδευτα.  Το σοβαρότερο οικονομικό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας βρίσκεται σε χέρια ανεκπαίδευτων επιχειρηματιών κι εργαζομένων. Πόσο τραγικό μπορεί να είναι! Το χειρότερο ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα με χαμηλό ή και μηδενικό κόστος άνθρωποι που θέλουν να πάρουν σοβαρά αυτές τις δουλειές να εκπαιδευτούν. Το ζητούμενο είναι αυτό. Και πρέπει εμείς οι επιχειρηματίες να το λύσουμε, γιατί το κράτος έχει πια άλλα να λύσει, που δεν προλαβαίνει και να τα λύσει και μάλλον άλυτα τα αφήνει τα τελευταία 50 χρόνια. Από την άλλη υπάρχουν και επιχειρήσεις επισιτιστικές που σε τακτά χρονικά διαστήματα οι ιδιοκτήτες τους, αφού ενημερώνονται μέσα από σεμινάρια ή και εκθέσεις μεταφέρουν την γνώση αυτή στο προσωπικό τους για καλύτερη λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Είναι αυτές οι επιχειρήσεις που πραγματικά δουλεύουν. Τελειώνοντας θα πω ότι το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης είναι αντίστοιχο της καλής λειτουργίας ενός καταστήματος.

  4.   Είστε ένας από τους υποκινητές και διοργανωτές του ‘’σχολείου τουρισμού’’. Ποια η αρχή της έμπνευσης; Βρήκε απήχηση το εγχείρημα; Κατά πόσο βοήθησε στην ανάπτυξη του τουρισμού; Αναμένεται και συνέχεια;  

Θα ξεκινήσω από το τελευταίο ερώτημα. Έχει ήδη ολοκληρωθεί και η Τρίτη περίοδος, έχουν γίνει δηλαδή τρία σχολεία τουρισμού και προγραμματίζεται και το τέταρτο διήμερο. 90% έχει φιξάρει και η ημερομηνία. Δευτέρα και Τρίτη, 4&5 Απριλίου στο χώρο του Elite City Resort. Η ιδέα ξεκίνησε από την ανάγκη της μη ευκαιριακής αντιμετώπισης των τουριστικών επαγγελμάτων. Του σερβιτόρου, της καμαριέρας, του υπαλλήλου υποδοχής. Πρέπει τα παιδιά, εφόσον δεν έχουν άλλη δυνατότητα, να εκπαιδευτούν έστω κι από τέτοια ταχύρυθμα σεμινάρια. Υπάρχουν τρόποι και πρακτικές που κάνουν την δουλειά μας πιο εύκολη κι αποδοτική. Από την πλευρά των επαγγελματιών, θεωρώ ότι, όταν έχω απέναντί μου έναν άνθρωπο που διεκδικεί μια θέση εργασίας κι έχει αποφασίσει να ‘’σπαταλήσει’’ χρόνο για την εκπαίδευσή του, πρέπει να του δοθεί η ευκαιρία, να έχει την δυνατότητα να εργαστεί. Η ιδέα από αυτό γεννήθηκε. Ο Κώστας ο Ανδριανόπουλος ξέρουμε ότι είναι στην τουριστική εκπαίδευση, σε δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ. Έχει και γνώση κι εμπειρία. Και το τολμήσαμε! Η έμπνευση δόθηκε από το ότι δεν θέλουμε να γίνουμε οι σερβιτόροι της Ευρώπης. Ένα μεγάλο κακό στον ελληνικό τουρισμό το έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν τότε είπε εκείνο το περιβόητο ‘’δεν θα γίνουμε εμείς οι σερβιτόροι της Ευρώπης’’. Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα, αν είχε πει ότι θα γίνουμε οι οικοδεσπότες των συμπολιτών μας Ευρωπαίων;! Πόσο αλλιώς θα είχε αντιμετωπιστεί αυτή η δουλειά! Θέλουμε, λοιπόν να γίνουμε οι οικοδεσπότες των Ευρωπαίων συμπολιτών κι όχι να είμαστε οι σερβιτόροι με την σκυμμένη μέση. Για να γίνει αυτό πρέπει να μάθουμε να προσφέρουμε την προαιώνια ελληνική αρετή της φιλοξενίας, του Ξένιου Δία.

  5.   Πρωτοστάτης και στην διεκδίκηση της υποψηφιότητας της Καλαμάτας ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2021. Πόσο εφικτός, πόσο δύσκολος είναι ο στόχος; Έχει η πόλη να επιδείξει πολιτιστική παραγωγή; Κτιριακή υποδομή; Ιστορία; 

Πράγματι βοηθάω και συμμετέχω ως εθελοντής στις ομάδες εργασίας του Καλαμάτα 21 για την υποψηφιότητα της πόλης. Δεν με ενδιαφέρει, αν η πόλη θα πάρει τον τίτλο. Δεν νομίζω ότι τελικά ο τίτλος είναι το ζητούμενο. Ή μάλλον κι αυτός είναι ζητούμενο, γιατί μέσα σε ένα χρόνο μπορεί να γίνουν πολλά πράγματα. Τα τελευταία δύο χρόνια ομάδες πολιτών ενεργοποιήθηκαν και σχημάτισαν προτάσεις στον ελεύθερο χρόνο τους για το πολιτιστικό κι όχι μόνο μέλλον της πόλης. Αυτό από μόνο του είναι μεγάλο κέρδος. Αν οι σχηματοποιημένες προτάσεις κατατεθούν στο δημοτικό συμβούλιο, αν οι άρχοντες της πόλης καταλάβουν επιτέλους κι ακούσουν την φωνή του πολίτη, έστω και μέσα από τις ομάδες εργασίας του Κ21, αυτό το θεωρώ ακόμη μεγαλύτερο κέρδος. Επειδή οι εποχές είναι δύσκολες, προφανώς είναι κατανοητό ότι δεν θα υπάρξουν νέες κτιριακές υποδομές. Η πόλη δεν τις χρειάζεται, αρκεί να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες. Δύο με τρία χρόνια έχουμε κλειστό το Μέγαρο χορού. Πάρα πολλά νεοκλασικά κτίρια θα ελευθερωθούν με την μεταστέγαση στο νέο Δημαρχείο των υπηρεσιών του Δήμου. Μια πόλη της πληθυσμιακής και πολιτιστικής δυναμικής της Καλαμάτας μπορεί πραγματικά να αξιοποιηθεί. Σε επίπεδο κτιριακών υποδομών η πόλη είναι καλυμμένη και δεν χρειάζεται σε εποχές που ο κόσμος δύσκολα τα φέρνει βόλτα να κάνουμε φαραωνικά έργα πολιτιστικών υποδομών. Ας αξιοποιήσουμε κι ας δουλέψουμε τις ήδη υπάρχουσες.

Όσον αφορά το κομμάτι της καλλιτεχνικής παραγωγής ναι, πιστεύω ότι υπάρχει. Πρέπει να βρει ένα τρόπο σύγχρονο, πρέπει να απεγκλωβιστεί από τα στερεότυπα της δεκαετίας του ’80 και ’90, πρέπει νέοι άνθρωποι να μπουν σε αυτήν την διαδικασία. Οι παλαιότεροι να αφήσουν πια χώρο στους νέους. Σχηματικά, λέω, την πόλη να την πάνε παρακάτω οι σαραντάρηδες. Αυτοί να φτιάξουν την πόλη που θα ζήσουν οι ίδιοι και τα παιδιά τους. Καμία αντιδικία δεν έχω με ανθρώπους της ηλικίας μου ή και μεγαλύτερους. Αλλά, πιστεύω ό,τι είχαμε να προσφέρουμε κυρίαρχα το προσφέραμε. Ναι, κάποιοι επικουρικά να συνεχίσουν, δίνοντας ιδέες. Όμως η γενιά των σημερινών σαραντάρηδων πρέπει να ‘ναι αυτοί που και στον πολιτισμό και στην καθημερινότητα της πόλης θα την πάνε ένα βήμα πέρα. Κι ο πρωθυπουργός 40 είναι, αλλά δεν τα έχει καταφέρει τόσο καλά. Τι να κάνουμε;

Τέλη Φλεβάρη για να επιστρέψω στο θέμα μας είναι η πρώτη αξιολόγηση. 15 με 16 υποψηφιότητες απ’ όλη την Ελλάδα. Υπάρχει η αίσθηση ότι θα περάσουμε την πρώτη αξιολόγηση και του χρόνου θα ξέρουμε, αν είμαστε πολιτιστική πρωτεύουσα.

                                                                                                           

 6.   Μέλος και του πολιτιστικού αντιλόγου, άνθρωπος με ανήσυχο πνεύμα. ‘’Στο κύμα’’ έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις φωτογραφίας-ζωγραφικής… τι άλλου είδους πολιτιστικές δράσεις; Υπάρχει στα σκαριά κάποια εκδήλωση;

Τα 11 χρόνια που λειτουργεί το κατάστημα, έχουν γίνει πάρα πολλές εκδηλώσεις. Πέφτεις και στην περίπτωση που στους φιλόξενους τοίχους του καταστήματος έχουμε αναρτήσει μια έκθεση αφίσας των δεκάδων εκδηλώσεων, που έχει διοργανώσει ο πολιτιστικός αντίλογος τόσο στο χώρο αυτό, αλλά και σε άλλους χώρους της πόλης, όταν απαιτούνταν. Είναι όμορφη αναμνηστική περιήγηση σε όλες αυτές τις εκδηλώσεις. Θυμόμαστε ανθρώπους που έχουν έρθει και φιλοξενηθεί ‘’στο κύμα’’, αλλά και στην πόλη  κι έχουν μιλήσει. Ουσιαστικά ο πολιτιστικός αντίλογος ξεκίνησε δυναμικά το 2004 με το να παρουσιάζει κυρίως βιβλία λογοτεχνικά. Οι εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα πολλές κι αναμένονται κι άλλες. Ξεκίνησε την περασμένη βδομάδα η σειρά ‘’μαθήματα τοπικής ιστορίας’’, όπου έγκριτοι συμπολίτες μας αναφέρονται σε κρυφά, κι όχι τόσο σε παραδοσιακά γεγονότα της περιοχής μας. Έχουμε τις παρουσιάσεις βιβλίων, κάποιες ‘’στο κύμα’’, κάποιες αλλού σε συνεργασία με το μεταίχμιο. Την Δευτέρα  7 Μαρτίου σε συνεργασία με τον σύλλογο ‘’ξαναρχίζω’’  –σύλλογος ατόμων που έχουν εμπειρία με καρκίνο- θα παρουσιάσουμε το βιβλίο της Σοφίας Νικολαϊδου με τίτλο ‘’καλά και σήμερα’’. Θα φιλοξενήσουμε ‘’στο κύμα’’ τον συμπατριώτη μας, αλλά Θεσσαλονικιό στην διαμονή Δημήτρη Μίγγα, το Σάββατο βράδυ στις 19 Μαρτίου με το ολόφρεσκο μυθιστόρημά του ‘’έρως ανίατος’’.  Και προγραμματίζονται κι άλλες εκδηλώσεις…

  7.   … και ερασιτέχνης ηθοποιός. Ο Φρόυντ είχε πει… «Η τέχνη είναι μια διέξοδος στο  γενετήσιο πρόβλημα». Για εσάς τέχνη είναι…;

Τέχνη είναι η καθημερινότητα. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Κάθε μέρα που ξυπνάμε θα πρέπει να κάνουμε ένα καινούργιο έργο τέχνης ο καθένας στο χώρο που ζει και με τους ανθρώπους που συναναστρέφεται. Αν δεν είμαστε ευγενείς άνθρωποι, δεν μπορούμε να έχουμε καμία σχέση με την τέχνη. Εάν δεν αντιμετωπίζουμε τον συνεργάτη μας, τον συμπολίτη μας, τον σύντροφό μας, τον συνάνθρωπό μας με αξιοπρέπεια, ευγένεια κι αγάπη δεν μπορούμε να κάνουμε τέχνη. Μετά ακολουθεί… η λογοτεχνία, η ζωγραφική, η ποίηση, το θέατρο, η μουσική. Πρέπει, λοιπόν πρώτα να είμαστε άνθρωποι που θα αγαπάμε το περιβάλλον και τους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα μας και ύστερα να συζητάμε για τέχνη.

Όσον αφορά το κομμάτι της εφήμερης, της πρόσκαιρης ενασχόλησής μου με τα κινηματογραφικά, είχα την χαρά να με προσεγγίσουν τα παιδιά του μουσικού σχολείου που δημιουργούν ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για την Μαρία Κάλλας, σε σκηνοθεσία του Μπάμπη Τσόκα. Η Κάλλας να είμαστε και ειλικρινείς δεν έζησε ποτέ στην Καλαμάτα. Η καταγωγή του πατέρα της είναι από το Νιοχώρι της Ιθώμης. Είναι, όμως ένα στοιχείο που πρέπει να το αναδείξει η περιοχή. Μιλάμε για την πιο διάσημη Ελληνίδα. Η τέχνη της μάγεψε τον κόσμο, παρότι δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με την λυρική. Μόνο και μόνο το στοιχείο της καταγωγής της είναι κάτι το οποίο πρέπει να ακουστεί. Να γίνει γνώση πρώτα δική μας. Χωρίς να διεκδικούμε και θα χρησιμοποιήσω έναν αδόκιμο όρο την ‘’μεσσηνιότητά’’ της. Ούτε να την κάνουμε ρύζια και σαπούνια και να την πουλάμε στους πάγκους. Η Κάλλας είναι μια παγκόσμια Ελληνίδα. Να σεβαστούμε το μεγαλείο της τέχνης και της προσωπικότητάς της. Έτσι, δέχτηκα με χαρά να παίξω τον έναν και μοναδικό σύζυγό της τον Μενεγκίνη σε αυτό το ντοκιμαντέρ. Ταξιδέψαμε στο Μιλάνο, πήγαμε σε μέρη που τραγούδησε και μεγαλούργησε η Μαρία Καλογεροπούλου και με χαρά περιμένουμε να το δούμε στις αίθουσες. Δεν έχω καμία πρόθεση να γίνω ηθοποιός, γιατί εξαντλώ τους ρόλους μου στην καθημερινή μου ζωή.

  8.   ¨στο κύμα…¨, είναι στέκι. Πώς κερδίζεται η εμπιστοσύνη των κατοίκων μιας πόλης; Πώς γίνεται ένα μεζεδοπωλείο-ουζερί αγαπημένη συνήθεια;

Μάλλον σε κερδίζει ο κόσμος, δεν τους κερδίζεις εσύ. Νομίζω, όμως, ότι η αυθεντικότητα του χαρακτήρα ενός χώρου που με την σειρά της αντικατοπτρίζει το χαρακτήρα εργαζομένων και ιδιοκτησίας είναι εκείνο το στοιχείο που τον καθορίζει για να γίνει στέκι. Αν προσποιητά πας να φτιάξεις έναν χώρο με βιβλία, όπως για παράδειγμα φτιάξαμε εμείς εδώ και οι εργαζόμενοι πόσω μάλλον ο ιδιοκτήτης δεν έχει ανοίξει ένα βιβλίο στην ζωή του, απλά έφτιαξε ένα κατάστημα, επειδή είδε κάπου αλλού ότι δουλεύει ένα μαγαζί που βάζει πίνακες και βιβλία στους τοίχους και παίζει την μουσική του Χατζιδάκι, δεν θα το πετύχει. Όπως αντιστοίχως, αν έναν χώρο θες να τον πουλήσεις με mainstream καταστάσεις και δεν είσαι τέτοιος τύπος, δεν πρόκειται επίσης, ποτέ να πετύχει. Οι χώροι κοινωνικής συνάθροισης πρέπει να εκφράζονται μέσα από τα πιστεύω και τις ιδεολογίες τόσο της ιδιοκτησίας, όσο και των εργαζομένων. Μ’ αυτήν την λογική 11 χρόνια είμαστε στέκι, γιατί κι εμείς που έχουμε τον χώρο και οι άνθρωποι που εργάζονται εδώ αντιπροσωπεύουν αυτά που ο χώρος προσφέρει και εκφράζει. Χωρίς ίχνος ρατσισμού ή αποκλεισμού και οι πελάτες είναι αυτού του φυράματος, αυτού του βεληνεκούς. Δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι ιδιαίτερο. Να είσαι ο εαυτός σου και με αυτοσεβασμό και ειλικρίνεια αυτά που εσύ θα ήθελες να απολαμβάνεις σε έναν χώρο εστίασης και διασκέδασης, αυτά να τα προσφέρεις. Θα υπάρξει εκείνο το κρίσιμο κοινό που θα κάνει τον χώρο σου στέκι και θα έχει και εμπορικό αποτέλεσμα.