ΣΤΗΝ ΠΡΕΖΑ, Ναρκωτικά-στη σκιά της εποχής μας

• Οι ιστορίες είναι αληθινές.

Μάριος, 29 ετών… Ντρέπομαι. Γι’ αυτό σου είπα να μην βάλουμε το επώνυμό μου. Η ντροπή δεν θα φύγει ποτέ από πάνω μου. Έκανα πράγματα όσο ήμουν σε χρήση που με κάνουν να νιώθω εμετικά. Ακόμα δεν τους κοιτάω στα μάτια τους ανθρώπους. Τους ντρέπομαι. Από τα 13 στις ουσίες. Σήμερα είμαι στην επανένταξη. Δεν το έχω εικόνα, ούτε γεύση πώς είναι να ζεις χωρίς αυτές. Στην αρχή η πρέζα σου προκαλεί ωραίο συναίσθημα. Στα παίρνει όλα τα βάρη από μέσα σου. Μετά σ’ τα ‘’παίρνει’’ στ’ αλήθεια όλα. Οικογένεια, γκόμενες, φίλους, δουλειά, φράγκα… Είμαι ένα χρόνο καθαρός.

Κατερίνα, ετών 27… Δεν ξέρω πώς μπλέχτηκα. Ήθελα να φτιάξω το δικό μου παραμύθι. Να μπω μέσα. Να χωθώ, σε ένα ‘’παλάτι’’. Κι αν δεν ήταν παλάτι, ας ήταν στο τέλος η κοιλιά του λύκου. Αυτόν τον κόσμο δεν τον ήθελα. Ήθελα να τον σβήσω. Δεν μου άρεσε. Δεν ξέρω τι σημαίνει να ζεις κανονικά. Να τρως τις Κυριακές με τους γονείς, να πηγαίνεις κινηματογράφο με την αδελφή σου. Να ξυπνάς Δευτέρα πρωί για την δουλειά. Δεν έχω ιδέα πώς είναι… Δεν ξέρω αν θα μπορέσω ποτέ να το μάθω.

Δημήτρης, ετών 47… Είχα καλή δουλειά. Καλή θέση, καλά φράγκα. Δεν έχω να σου πω την δακρύβρεχτη ιστορία. Ούτε διαλυμένη οικογένεια, ούτε τσακωμοί, ούτε φτώχεια, καμία κακοποίηση. Είχα πάντα ό,τι ήθελα. Κι αγάπη είχα. Μπλέχτηκα στα ‘’γεράματα’’. Ένα πάρτι, κόκα, πρέζα! Για το χαβαλέ. Τα λεφτά άρχισαν να τελειώνουν, όταν με έδιωξαν από την δουλειά. Η μάνα μου χρειάστηκε ένα μεγάλο ποσό για μια επέμβαση. Τα έκλεψα! Τα έκανα ηρωίνη. Κοιμόμουν στην Ομόνοια για πολύ καιρό. Τελευταία φορά που με κοίταξε η μάνα μου στα μάτια μετά το περιστατικό, είπα, ‘’τέρμα, αυτό ήταν’’.

Στέφανος, 36 ετών… Στο σπίτι μαζεύαμε τα μαχαίρια μην σκοτώσει ο πατέρας την μάνα μου. Έπινε, έπινε πολύ. Ήθελα πάντα να ανήκω κάπου. Έμπλεξα με κάτι τσακαλάκια μεγαλύτερα. Ένιωθα κάποιος. Μου ανέθεταν ‘’δουλειές’’. Στην αρχή πίναμε μόνο χόρτο. Κλέβαμε καμιά μηχανή. Μετά το πράγμα χόντρυνε. Το χόρτο έγινε ‘’άσπρη’’. Η χρήση εμπορία. Τα μηχανάκια γίνανε εξοχικά πλουσίων. Ήρθε και η φυλακή. Εκεί και καθαρός να μπεις, θα βρωμίσεις. Πολύ ξύλο και πιο πολύ πρέζα. Άρχισα να σαλτάρω. Έπινα για να αντέξω. Άντεχα για να πίνω. Κι όταν δεν είχα έρχονταν οι ναυτίες, οι αϋπνίες, οι πυρετοί, οι εμετοί, οι πόνοι… Όταν βγήκα το πρώτο που έκανα ήταν να βρω τα παλιά μου χρήσιμα τηλέφωνα.

Μαρία, ετών 39… Ήθελα πάντα να κάνω παιδιά και οικογένεια. Ήμουν το κλασικό κοριτσάκι που έκανε την μαμά στις κούκλες. Κολλημένη, όχι στη φούστα της μαμάς. Πιο πολύ έτρεχα πίσω από τα παντελόνια του μπαμπά. Βρέθηκα μπροστά στο θάνατο, γιατί ήθελα να τα ζήσω όλα. Τα νταραβέρια άρχισαν χωρίς να καταλάβω τι και πώς. Έτσι αρχίζει πάντα. Βρέθηκα με τους πιο απίθανους ανθρώπους στα πιο απίθανα μέρη. ‘’Σούτι’’, ‘’μύτος’’, ‘’τσουλήθρα’’… Στην Σαλονίκη. Σιχάθηκα το σώμα μου. Τη σαπίλα μου. Γνώρισα τον Ηλία. Πρεζόνι που προσπαθούσε… Το είπαμε να προσπαθήσουμε μαζί. Να ξεφύγουμε. Το έκανα το παιδί που ήθελα. Εκείνος δεν πρόλαβε να το δει. Βάρεσε ένα καλό ‘’σούτ’’ και την έκανε. Ξανακύλησα κι εγώ. Είδα τον εαυτό μου να ‘’φεύγει’’, να βγαίνει η ψυχή και το παιδί από τα σπλάχνα μου. Μέχρι τότε νόμιζα πως εγώ ήμουν καλά. Ο φόβος για την ζωή σου, κρατάει μέχρι το επόμενο πιόμα. Μια χαρμάνα δρόμος. Είπα στον πατέρα μου να έρθει να με μαζέψει. Τώρα ζω σε μια επαρχιακή πόλη του βορρά. Με την κόρη μου… Και ναι, με λένε Μαρία κι είμαι καλά. Θέλω να είμαι καλά.
                                                                marygeo

#ναρκωτικά

Ναρκωτικά-στη σκιά της εποχής μας

Η εποχή μας είναι γεμάτη αντιφάσεις, ίσως πιο πολύ από ποτέ. Από την μία διακρίνεται για τον πλουραλισμό των μέσων και των ιδεών, των συζητήσεων περί δικαιωμάτων και της έκφρασής τους, από την άλλη η κοινωνία της εποχής μας –όπως αυτή καθορίζεται κρατικά, πολιτισμικά και πολιτικά- συνεχίζει να παρουσιάζει κενά στην προσέγγιση σοβαρών θεμάτων, αποτυγχάνοντας πολλές φορές να δημιουργήσει ένα ασφαλές πλαίσιο για τους ανθρώπους, τους πολίτες που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες. Και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που δείχνει να χάνει ο σύγχρονος λεγόμενος Δυτικός πολιτισμός σε ό,τι αφορά την έννοια της ασφάλειας και της αυτοπραγμάτωσης των πολιτών του.

Η ψυχική υγεία και το ζήτημα της τοξικομανίας είναι δύο από τα σημαντικότερα χρόνια θέματα που μοιάζουν ακόμη να στέκουν στην σκιά των εξελίξεων και του ενδιαφέροντος που έχει η κοινωνία, ειδικά καθώς διανύουμε αυτήν την περίοδο, όπου μοιάζουν να χάνονται πολλές από τις προσβάσεις των πολιτών στην φροντίδα, την ισότιμη μεταχείριση και την δημοκρατική εκπροσώπηση. Βάζω αυτά τα δύο δίπλα διότι συνδέονται όχι μόνο επιστημολογικά αλλά και κοινωνιολογικά. Εξάλλου κάθε μείζον θέμα δεν είναι τίποτα άλλο από τη στρεβλή δυσλειτουργία των κοινωνικών μηχανισμών και των ελλείψεων του συνόλου της να παράγει άλλους υγιείς.

Επιστρέφοντας στην έννοια των αντιφάσεων, θα ήταν χρήσιμο στο συγκεκριμένο άρθρο να σταθούμε στον τρόπο που τα μέσα ενημέρωσης, η τέχνη, οι ίδιοι οι άνθρωποι φαντασιώνονται το ζήτημα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, του τρόπου που προσλαμβάνουν την εικόνα και την κουλτούρα που τα ακολουθεί και του τρόπου που εν τέλει η κοινωνία στέκεται σε μεγάλο ποσοστό απέναντι στους ίδιους τους χρήστες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να σταθούμε και στον διαχωρισμό που φαίνεται να γίνεται στην πολιτισμική (ακόμη και ταξική) κουλτούρα που έχουν τα ήδη των ναρκωτικών, ακολουθούμενα το καθένα από συγκεκριμένη εικόνα σε ό,τι αφορά τον τύπο του χρήστη, τις συνήθειες του, το προφίλ του, το στυλ διασκέδασης ή κουλτούρας που έχει.

Ας πάρουμε δύο ενδεικτικά σημεία:

Πρόσφατα ο ηθοποιός Sean Penn πήρε για λογαριασμό του περιοδικού Rolling Stone συνέντευξη από ένα μεγάλο ναρκέμπορα, διηγούμενο ο ίδιο τον τρόπο που έζησε, έβγαλε χρήματα, δραπέτευε και συγκρουόταν με τους αστυνομικούς. Ταυτόχρονα κάνουν την εμφάνιση τους στο τηλεοπτικό πεδίο σειρές για τη ζωή του Πάμπλο Εσκομπάρ και άλλη μία που ασχολείται επίσης με ναρκέμπορες και το κυνήγι ειδικών πρακτόρων απέναντι τους. Σειρές με αρκετή τηλεθέαση μέχρι στιγμής. Συμβαίνει συχνά ένα σοβαρό θέμα, με μεγάλες επιδημιολογικές διαστάσεις και συνέπειες, όπως και οι άνθρωπο που ευθύνονται για αυτές, να προσλαμβάνουν άλλο νόημα, ένα περιτύλιγμα περιπετειώδες, περνώντας έτσι στο μέσο μάτι αυτί ως μια κουλτούρα γοητείας, πλούτου και στυλ. Με αυτό δεν εννοείται απαραιτήτως πως δημιουργούν πρότυπα αλλά ότι λειαίνουν ένα σύνθετο ζήτημα, το απομακρύνουν από την πραγματική του κοινωνική διάσταση που δεν είναι παρά στον αντίποδα του μύθου και της ωραιοποίησης.

Το δεύτερο είναι η σύγχρονη τάση προσέγγισης ζητημάτων υγείας και επιβίωσης μέσω του βιολογικού μοντέλου, με την επιστήμη να κάνει στροφή προς την φαρμακολογία και την βιολογικοποίηση της αντιμετώπισης ανθρώπινων συμπεριφορών και καταστάσεων. Βιταμίνες, βιολογικά σκευάσματα, σιρόπια, χάπια, inhalers, πρωτεϊνούχα προϊόντα, διαιτητικά μέσα ενεργειακά ποτά, αγχολυτικά, φάρμακα για αύξηση της σεξουαλικής απόδοσης κ.α. είναι λίγα παραδείγματα για το σύνολο των προσβάσιμων επιλογών που έχουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε γρήγορα ένα πρόβλημα. Στον αθλητισμό επίσης η χρήση ουσιών τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί ένα ξεχωριστό παράλληλο σύμπαν μελέτης αιτιατού και στόχου.

Αναλογιζόμενοι τα παραπάνω βλέπουμε πως η κοινωνία -και τα μέσα της- την ίδια ώρα που δημιουργούν καταστάσεις πίεσης, παράγουν ταυτόχρονα χιλιάδες τεχνητά μέσα άμεσης αναγωγής σε σωματική εσωτερική χρήση ώστε να καλυφθούν ανάγκες, ενώ παράλληλα φροντίζει κοινωνικο-πολιτικά και οικονομικά να παράγει τις συνθήκες που θα εξασφαλίσουν την πρόθεση χρήσης τεχνητών μέσων. Τούτο είναι σημαντικό διότι ακόμη και σήμερα μεγάλο ποσοστό πολιτών στέκεται διωκτικά, ρατσιστικά απέναντι στους χρήστες ουσιών ως ομάδα ή μονάδα, αγνοώντας τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες που ορίζουν πολλές φορές μια προσωπική επιλογή. Με λίγα λόγια η εικόνα που έχουν πολλοί για την κουλτούρα των ναρκωτικών ουσιών διαφέρει κατά πολύ με την εικόνα που έχουν για τους χρήστες.

Η εποχή μας, οι ρυθμοί της, συνδράμουν στην δημιουργία ψυχικών ελλειμμάτων. Εξάλλου τι είναι άραγε η χρήση στα αλήθεια πέρα από την δημιουργία μιας τεχνητής απόλαυσης και ψυχολογίας, ενός πεδίου όπου το άτομο ανενόχλητο από την εξωτερική πίεση, καλύπτει την εσωτερική του επιθυμία; Αναλώνοντας εαυτόν απόλυτα ατομικιστικά; Πέραν από την κάλυψη μιας κατασκευασμένης από διάφορους ατομικούς και κοινωνικούς παράγοντες ανεπάρκειας; Δεν γίνεται να διαχωρίζουμε άνθρωπο από κοινωνία. Επιθυμία από πολιτισμικά στοιχεία. Δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε την τοξικομανία ξέχωρα από την ψυχική υγεία αφού ταυτόχρονα το κράτος, η κοινωνία τοποθετεί αυτό το ζήτημα όχι τόσο στην κοινωνιολογία όσο στην ψυχιατρική και τη νομική, συμπεριφερόμενο στους χρήστες ως αποτέλεσμα κυρίως μιας απόφασης, αποφεύγοντας να δώσει βαρύτητα στην ουσιαστική πρόληψη και στην κριτική των κοινωνικών συστημάτων που συνδράμουν αρνητικά σε αυτήν την επιλογή.

Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να παρατηρούμε, όπως έγραψε η Susan Sontag, τον πόνο των άλλων μόνο, αφήνοντας τα ΜΜΕ, τον γείτονα, να στέκονται διακαώς και να προβάλλουν μόνο το προσωπικό δράμα, απομακρύνοντας μας από τα ουσιώδη αίτια ενός φαινομένου, ενισχύοντας έτσι την απορριπτική στάση απέναντι στους χρήστες, ακόμη κι όταν αυτοί καταφέρνουν να επανέλθουν, γενικεύοντας και απλοποιώντας αυτό το ζήτημα όπως κάθε άλλο σοβαρό. Οφείλουμε να μην στεκόμαστε επικριτικά μόνο στην κατάσταση αλλά να στοχαστούμε πάνω στην από-κατάσταση ενός ατόμου, στην επανένταξή του, που είναι διαρκής, μετωπική με στάσεις και προκαταλήψεις, ένας συνεχής αγώνας, σισύφειος για καιρό μεταξύ σκιάς και αυτοπραγμάτωσης από την αρχή.  Η αποδοχή είναι το κύριο πρώτο βήμα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πώς η αντίδραση μας, η απορριπτικότητα μας, η αποχή μας και η κατασκευή αρνητικών στάσεων δεν είναι τίποτα άλλο από την αποφυγή της δικής μας αποτυχίας ως κοινωνία να διατηρεί την ισορροπία και την υγεία. Απλά δεν αντέχουμε αυτό που είμαστε συμμέτοχοι και έτσι θέλουμε να φύγει μακριά. Η απόρριψη και η αποφυγή είναι κι αυτά κοινωνικά «νηπενθή».

                                                                        Στέλιος Μοίρας

                                                Κοινωνικός λειτουργός-Συγγραφέας

Επικοινωνία:  https://www.facebook.com/Stelios-Moiras-403499339777621/?fref=ts