The Conformist Του Bernardo Bertolucci

Για τα φίδια που αλλάζουν το δέρμα τους

Οι κοινωνιολογία, η ψυχολογία, η πολιτική, όλες αυτές οι επιστήμες έχουν εφεύρει όρους, τους έχουν αναλύσει και τους χρησιμοποιούν σαν λεκτικά οχήματα. Υπάρχουν επιχειρήματα, διαλεκτική, έρευνα, μια ανεξάντλητη μέχρι σήμερα κατάθεση απόψεων που ασχολείται με τον τρόπο λειτουργίας και συμπεριφοράς του ανθρώπου.

Και υπάρχει και η εικόνα.

Η εικόνα ως απόδειξη, ως αίσθηση, ως μνήμη. Ως απαράλλακτο επιχείρημα.

Δεν είναι λίγες οι εικόνες ενός Κομφορμιστή που κουβαλά ο καθένας μας. Καθημερινά τώρα πια, σε μια περίοδο που η
επιθυμία να παραμείνει κάποιος στον αφρό, τους βλέπουμε στο διπλανό γραφείο, στην γυάλινη πόρτα που ανοίγει μόνο για κατευθύνσεις, στην παρέα των φίλων που καθόμαστε και μιλάμε. Μέσα στο σπίτι μας την ώρα που τρώμε ή συνομιλούμε με τους δικούς μας ανθρώπους. Κυρίως στην τηλεόραση να στέκονται χωρίς να καμπουριάζουν με έναν κόμπο γραβάτας ή το ταγιέρ, σφιχτά όσο το βλέμμα τους, με μια επίπλαστη άνεση που οφείλεται στο γεγονός της επίγνωσης ότι τους παρακολουθούν οι δικοί τους. Προχθές πολλοί από αυτούς ορκίστηκαν με την μανία στα μάτια που τους βοήθησε να μεταπηδήσουν από ένα ρεύμα σε άλλο. Ο κομφορμιστής έχει χάρη, γοητεία, ευμετάβλητη άποψη, δυναμική ετοιμότητα, κουβαλά κάτω από τα ρούχα του το δέρμα του χαμαιλέοντα αλλάζοντας στο φως ή στο σκοτάδι εδώ και δεκαετίες. Κυρίως σε αυτές που άλλαζε ξαφνικά ο κόσμος.

Το αριστούργημα του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη είναι μια από τις περιπτώσεις που η τέχνη για άλλη μια φορά στέκεται ανώτερη από τις επιστήμες. Η εικόνα και η ποίηση ως ντοκουμέντα και ως οικουμενικές αλήθειες. Η αλήθεια που, ενώ τη βλέπεις μπροστά σου, είναι δύσκολο να την περιγράψεις. Μέσα από την κορυφαία του ίσως δημιουργία, ο Μπερτολούτσι βάζει στα πλάνα του όλη τη μικρότητα του Κομφορμιστή, μέσα σε τεράστια γραφειοκρατικά κτίρια (σαν μοτίβα του ΝτεΚίρικο ή του Νταλί), ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους που επένδυαν στον ερωτισμό και τη διαφορετικότητα. Κυρίως όμως, βάζει τον Κομφορμιστή μπροστά στο φόβο του να αντιδράσει την ώρα που παρακολουθεί τη φρίκη που ο ίδιος δημιούργησε (με τη σκηνή του δάσους να είναι μια από τις καλύτερες σεκάνς του παγκόσμιου κινηματογράφου).

Πέραν της κινηματογραφικής αξίας και αρτιότητας της ταινίας (με τη φωτογραφία του Στοράρο να είναι σχεδόν ολόκληρη η σκηνοθεσία) ο Μπερτολούτσι τραβάει την αλήθεια στο φως μέχρι το τέλος, καταλήγοντας να προβάλλει πάνω στον πρωταγωνιστή του το ένα και μοναδικό ύψιστο χαρακτηριστικό του Κομφορμιστή: τη Δειλία. Μια δειλία που φέρνει όμως αποτέλεσμα κι ας είναι αναλώσιμη.

Ο Μπερτολούτσι μπορεί να χρησιμοποίησε ως καμβά την φασιστική Ιταλία, αλλά το έκανε την δεκαετία του ’70, τότε που όλοι βουτούσαν τη γλώσσα τους μέσα στον εκδημοκρατισμό, μόνο και μόνο για να τον κάνουν δικό τους και μετά να του αλλάξουν ορισμό.

                                                                   Στέλιος Μοίρας

                                                                     συγγραφέας

                                https://www.facebook.com/Stelios-Moiras-403499339777621/?fref=ts